W Muzeum Lubelskim od 16 lipca można oglądać wystawę „Pankiewicz i po… Uwalnianie koloru”, która jest hołdem złożonym wybitnemu artyście w 150. rocznicę jego urodzin w Lublinie.
Nie zabrakło obrazów ucznia Pankiewicza, Józefa Czapskiego. Prezentowane są dwa obrazy wypożyczone z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie i z Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy: Zobaczymy więc: Alejkę w parku, 1937 r., olej, płótno, 100 x 73 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. MPW 11 oraz Szkic do obrazu, 1977 r., olej, płótno, 50 x 65 cm, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, nr inw. MOB MW-1295.
Cała wystawa podzielona jest na dwie zasadnicze części – pierwsza, skupiona wokół Józefa Pankiewicza i artystów związanych z Komitetem Paryskim (Józef Czapski, Jan Cybis, Hanna Rudzka-Cybisowa, Piotr Potworowski, Artur Nacht-Samborski, Zygmunt Waliszewski), w drugiej zaś pokazane są zróżnicowane modele recepcji koloryzmu w powojennej sztuce polskiej. Wystawa zatem łączy różne modele twórczości artystycznej zakorzenione w lekcji koloru i malarskich jakości. Znajdują się na niej dzieła bezpośrednich sukcesorów malarstwa kolorystycznego, związanych przede wszystkim z pracownią Jana Cybisa w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, jak i współczesnych artystów, wykorzystujących barwę i światło jako podstawowe środki kompozycji i ekspresji obrazów i przestrzennych instalacji.
Plakat wystawy Pankiewicz i po… Uwalnianie koloru
Ekspozycja prezentuje bogaty i zróżnicowany dorobek artysty, z różnych okresów jego twórczości – od fascynacji symbolizmem, impresjonizmem, Cézannem i Bonnardem, aż po obrazy, które inaugurowały powstanie różnych odmian i szkół polskiego koloryzmu. Jego twórczość ukazana jest poprzez dialog z różnymi koncepcjami barwy i światła w polskiej sztuce okresu międzywojennego i współczesnej.
Zainicjowana podróżami Pankiewicza działalność Komitetu Paryskiego okazała się nurtem niezwykle oddziałującym w polskim malarstwie zarówno przed 1939 rokiem, jak i po drugiej wojnie światowej, przyczyniając się do utrwalenia zmysłowej wrażliwości i artystów, i odbiorców. Intensywność oddziaływania kierunku spowodowała w efekcie dominację sensualnego odbioru sztuki. W konsekwencji kapizm (a szerzej koloryzm) uważany jest za najtrwalszę estetyka w polskim malarstwie XX wieku, a zarazem szkołę zmysłowej wrażliwości.
Wystawa ukazując kontynuacje stawia pytania o rolę koloru w kulturze polskiej, ale i możliwości rozszerzenia języka malarstwa w konfrontacji z abstrakcją, awangardą oraz dzisiejszymi eksperymentami wizualnymi.
Wśród kontynuatorów, często w sposób przewrotny odnoszących się do koloryzmu i pośrednio do Pankiewicza zostali pokazani: Roman Artymowski, Tomasz Ciecierski, Jan Chwałczyk, Tadeusz Dominik, Mirosław Filonik, Jarosław Fliciński Stefan Gierowski, Józef Hałas, Karolina Hałatek, Jacek Sempoliński, Sebastian Skoczylas, Kajetan Sosnowski, Tomasz Zawadzki, Leon Tarasewicz, Zbigniew Tymoszewski.
Wystawa obejmuje zatem trzy zasadnicze nurty recepcji koloryzmu – związany z ideą abstrakcji i autonomii malarskiej, ideą awangardy i krytyki obrazu, wreszcie postmodernistycznym, poszerzonym i intermedialnym obrazem.
Wspólne tym działaniom jest lokowanie praktyki malarskiej wobec rdzenia kultury europejskiej i uniwersalnych jakości artystycznych w duchu Pankiewicza. Jednocześnie kreślimy głęboki nurt myślenia o kolorze w powojennej kulturze polskiej, który warunkował dialog i odrzucanie tej tradycji w wymiarze lokalnym, związanym z modelami pracowni artystycznych w kolejnych dekadach drugiej połowy XX wieku i początku XXI wieku.
Wystawie będzie towarzyszył katalog zawierający teksty badaczy twórczości Pankiewicza, ujmujących ją w różnych aspektach: biografii, wpływu na kształtowanie zjawiska polskiego koloryzmu, a także spuścizny kolorystycznej we współczesnej sztuce.
Wystawę można oglądać w Muzeum Lubelskim na Zamku w Lublinie do 18 września.
Na zdjęciu: Alejka w parku, 1937 r., olej, płótno, 100 x 73 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie.
